|
|
 Czas Leśmiana, czyli Leśmianowska Ulica Poetycka 2017Trzydniowy leśmianowski zawrót głowy wydawał się nie mieć końca. Zrealizowana z rozmachem Leśmianowska Ulica Poetycka dostarczyła jej uczestnikom rozległej wiedzy na temat Bolesława Leśmiana, była też okazją do zasłuchania się w strofy jego poezji. A wszystkiemu patronował Bajdała (26-28.05.)
Taki (nie)ciekawy człowiek...
W 1918 Bolesław Leśmian zostaje urzędnikiem Ministerstwa Sprawiedliwości w Warszawie. Niebawem przenosi się do Hrubieszowa i obejmuje posadę notariusza. W 1922 roku przeprowadza się do Zamościa, gdzie również jest rejentem. Jego notariat mieścił się w budynku d. pałacu Zamoyskich. Poeta z rodziną zamieszkał w reprezentacyjnym Domu Centralnym "Centralce".
Trwa kolejna fala zainteresowania biografią Leśmiana - poety osobnego, prowincjusza z Warszawy, mizantropa o bujnym życiu towarzyskim, która kulminowała na początku XXI wieku, kiedy swoje książki biograficzne wydali trzej wybitni leśmianolodzy: Piotr Łopuszański, Jarosław Marek Rymkiewicz i Adam Wiesław Kulik. A mówiono o nim, że taki nieciekawy człowiek... Trwa też Rok Leśmiana w Zamościu.
W Roku Leśmiana w Zamościu Ulica Poetycka zawiodła nas do czasów leśmianowskich. Za sprawą dofinansowania projektu ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i ze środków Miasta Zamość - Zamojski Dom Kultury przygotował i zrealizował program, który mógł zaspokoić gusta najbardziej wybrednych uczestników wydarzeń kulturalnych odbywających się w naszym mieście. Owszem, dużą konkurencją był trzy inne znaczące wydarzenia odbywające się w ten ostatni majowy weekend: 35. Festiwal Jazz na Kresach, XXIII Dni Kultury Chrześcijańskiej oraz Szturm Twierdzy Zamość - tym razem - przez hetmana Bohdana Chmielnickiego i Kozaków. Nie mniej jednak, zaproponowane bloki tematyczne Leśmianowskiej Ulicy Poetyckiej miały swoją publiczność, która rzec można - nie rozstawała się na krok z poetą/rejentem Bolesławem Leśmianem w różnych wcieleniach i odsłonach, prześwietlonym wprost na wylot nie jeden, i nie dwa razy.
Poezja w walizkach
Najpierw Leśmiana przywołał poeta, prozaik, twórca filmów dokumentalnych i edukacyjnych, reporter Adam Wiesław Kulik prezentując film "Leśmian", zrealizowany przez niego na zlecenie TVP Lublin. Potem rozprawiano na temat niezwykłych dziejów rękopisów Leśmiana, tych wydanych i tych niepublikowanych, wywiezionych przez Zofię Chylińską Leśmianową, żonę i córkę Leśmiana w 1944 r. z Polski. Po latach bezcenne papiery trafiły do Amerykanów. Kiedy twórczość poety przeszła do domeny publicznej, udało się zajrzeć do tajemniczej walizki. Taką szansę otrzymał dr Dariusz Pachocki z Instytutu Filologii Polskiej KUL. Po latach nieznane rękopisy Bolesława Leśmiana ujrzały po raz pierwszy światło dzienne. Opowiadanie "Satyr i Nimfa" oraz III akt "Bajki o złotym grzebyku" opublikowało Wydawnictwo KUL w 2011 r. Mówił o tym, a jakże - sam Dariusz Pachocki.
Zanim "Tropem rękopisów w tajemniczych walizkach" - tej z Argentyny/Ameryki i tej ukrytej przez rodzinę poety w Warszawie, w kamienicy przy ulicy Rakowieckiej - ruszyli łowcy sensacji tropiąc rękopisy... na zamojskim Starym Mieście - można było poznać duszę artystyczną Zofii Chylińskiej Leśmianowej. Sylwetkę zdolnej artystki Zofii, przyzwyczajonej do pogodnego biedowania u boku niefrasobliwego poety, przybliżyła Bożena Polak-Chlabicz.
Światowy "niebieski ptak"
Nie łatwe było to życie artystki malarki u boku niebieskiego ptaka, jakim był (często) Bolesław Leśmian. Poświęciła karierę malarki, cierpliwie znosiła romanse męża - pożywkę dla tajemniczej, rozerotyzowanej atmosfery w leśmianowskich utworach. A przecież była kobietą piękną, delikatną, a jednocześnie silną. Ciemne, błyszczące włosy, rozmarzone, orzechowe oczy, a jednocześnie gęste brwi i zdradzające charakter rysy twarzy urzekały mężczyzn. Ale to dla mało urodziwego Leśmiana "chrabąszcza w wizytowym ubraniu", jak był określany, zerwała zaręczyny. Jak na ironię, poznała ich Celina, kochanka poety, w dodatku jego bliska krewna. Kochanka, dodajmy, nie jedyna..., bo równolegle była też Dora, miłość aż po grób.
Leśmiana też "umiędzynarodowiono". Marianna Kijowska - poetka metafizyczna ze Lwowa, Marian Polak-Chlabicz (z Nowego Jorku) i Zbigniew Dmitroca z Zamościa, tłumacze poezji Bolesława Leśmiana, mówili o swoich przekładach na języki obce, jako o sporym wyzwaniu, aby nic nie utracić z istoty poezji pana Bolesława, który nie był doceniany w Polsce przez literatów, co przysparzało poecie wiele goryczy. Nie był też publikowany, a przecież poetą był pracowitym. Dlaczego? Bo nikt tak nie pisał jak Leśmian, ani przedtem, ani potem, choć co nieco Tuwim ściągnął od Leśmiana. Stąd tak późne, dwa lata przed śmiercią, przyznanie poecie z Zamościa członkostwa Polskiej Akademii Literatury w Warszawie (1933 r.).
"Marzyciel nad przepaścią"
-W sztuce nie ma demokracji, ale istnieje hierarchia i to czas weryfikuje tę literacką hierarchię. Teraz jest Czas Leśmiana, choć nadal dla wielu jest on nieznanym i nierozpoznanym genialnym artystą. W literackiej historii Zamościa nie trafił się nikt bardziej znakomity od niego. Leśmian nie lubił patosu, więc dobrze, że nie było specjalnej, uroczystej sesji Rady Miasta, ale dzięki niezwykłej i niecodziennej zgodności zamojskich radnych i pana prezydenta, mamy tak zwany Rok Leśmianowski w Zamościu. Przypominamy Leśmiana, próbujemy edukować, dlatego obecność wszystkich Państwa w Zamościu jest wyrazem upamiętnienia Leśmiana, ale przede wszystkim szacunku dla bogactwa i różnorodności polskiej kultury - podkreślił Sławomir Bartnik, prezes Towarzystwa Leśmianowskiego.
Bez wątpienia, mocnym punktem programu było dwugodzinna dyskusja panelowa w Szkole z autorami książek, strony internetowej i publikacji o życiu i twórczości Bolesława Leśmiana. Ten "Czas Leśmiana w Zamościu" znakomicie wykorzystali - popisując się swoją wiedzą o poecie nie z tego świata - można rzec śmiało - eksperci od Leśmiana: Adam Wiesław Kulki - poeta, prozaik, twórca filmów dokumentalnych i edukacyjnych, reporter, autor doskonałej książki "Leśmian, Leśmian...", ściśle związany z naszym regionem, który "tropił" Leśmiana przez dwadzieścia lat, Piotr Łopuszański - polski pisarz i dziennikarz, specjalista twórczości Bolesława Leśmiana, o którym wydał trzy książki: "Leśmian" (2000), "Bolesław Leśmian. Marzyciel nad przepaścią" (2006) i Zofia i Bolesław Leśmianowie (2005). Leśmianolog Łopuszański ogromnie ceni Leśmiana - poetę, nazywa go geniuszem, "którego można porównać tylko z największymi: Kochanowskim, Mickiewiczem, Słowackim", lecz Leśmiana - człowieka nie darzy szczególną estymą.
W spotkaniu uczestniczył także Igor Kuranda, doktorant na Uniwersytecie Jagiellońskim, twórca nieistniejącej strony internetowej - Wirtualne Muzeum Bolesława Leśmiana. Portal promował postać Leśmiana, jego zachwyt nad przyrodą i podawał szereg anegdot i facecji o poecie. Dyskusją szeroką, merytoryczną i wprost intrygującą w swojej treści dla osób - zarówno interesujących się bardziej, i także mniej obeznanych z życiem i twórczością Leśmiana - doskonale zarządzał Bogusław Wróblewski, redaktor naczelny lubelskiego "Akcentu", miłośnik twórczości i osobowości Leśmiana.
Uczestnicy spotkania podzielili się swoją unikatową wiedzą na temat autora "Malinowego chruśniaka", chociaż zapewne męska solidarność spowodowała, że o romansach Leśmiana za dużo nie powiedziano, a tym bardziej o tym, że "te" sprawy poeta "załatwia" na mieście, a nie w domu. Nie mniej, ten wątek także pojawił się w wypowiedziach ekspertów od Leśmiana. Clue spotkania stanowiły pytania o Leśmiana: Jaki był? Co myślał? Co mu przypisywano?
Leśmian lubił Zamość!
Przede wszystkim można z całą świadomością stwierdzić, iż nieprawdą jest, że Leśmian bezwzględnie nie cierpiał Zamościa. Podobnie nie cierpiał Kijowa, za to kochał Warszawę. Tam się urodził, tam wychowywał go dziadek i tam mieszkała miłość jego życia, Dora. To zdecydowanie wystarczyło, aby szukać pretekstu do wyjazdu do Warszawy. Zdarzało się, że Leśmian swój wyjazd do stolicy tłumaczył żonie potrzebą zakupu warszawskiego masła. Zapewne do przygotowania ulubionego przysmaku - jabłko z masłem, pieczone w maśle. Oczywiście warszawskim. Tyle, że okazywało się, że masło ma naklejkę ... zamojskiej mleczarni.
W wypowiedziach podkreślano, że Leśmian o Zamościu wypowiadał się ciepło, podkreślał swoją polskość. Jak zauważono - "polszczyzna to jego Ojczyzna". Tworzył w języku polskim, a w przypadku poety i pisarza to język, którym się posługuje decyduje o jego narodowości. Poeta wykazywał też postawę patriotyczną, czego potwierdzenie można odnaleźć w jego listach, i nie tylko.
Leśmian z zaświatów
Bolesław Leśmian, pomimo licznych o nim książek, publikacji i filmu nadal pozostaje swego rodzaju zagadką, zarówno jako człowiek, jak i poeta, taki Ktoś z zaświatów. Mężczyzna o skomplikowanej biografii, tworzący pionierską poezję, piękną, pełną czaru i fantazji, która nie miała sobie równych, a którą można nazwać poezją wezwania do miłości. Nadal fascynuje i intryguje nas pan Bolek, "wirtuoz słowa" i jego poezja. Poezja niepowtarzalna, z charakterystyczną nutką zwiewności, tajemniczości, czegoś nieuchwytnego. Nikt z pisarzy nie potrafi tak jak Leśmian oddać mgły, opisać mroku. Jego twórczość poetycka wabi czytelnika wyjątkowym klimatem, jakby snem niezwykłym, pięknym, baśniowym, ale też czasem nieprzyjemnym. Oryginalna poezja była możliwa dzięki jego wyobraźni o takiej sile kreacyjnej, jaka bywa udziałem tylko poetów największych.
Erotyczny i religijny, najwrażliwszy i najokrutniejszy polski poeta. Bywał onieśmielająco zmysłowy i niezrozumiale naiwny. Swojej twórczości nie doceniał. W latach jego życia też jej nie ceniono. Ale bez poezji Bolesława Leśmiana w polskiej literaturze powstałaby luka nie do zapełnienia... Dobrze, że o Bolesławie Leśmianie, sławnym mieszkańcu Zamościa w l. 1922-1935, przypomina Leśmianowska Ulica Poetycka organizowana przez Zamojski Dom Kultury.
Na "Bigosie u Bibliofilów" w Corner Pub, nieco inaczej niż w podczas wieczoru literackiego w 1923 r., poeta nie pojawił się. Zapewne bawił w... Warszawie, u Dory. Nie mógł zatem wysłuchać piosenki poetyckiej Katarzyny Linek i koncertu "Powróćmy jak za dawnych lat" Barbary Rabiegi. Ci którzy gościli tam, chwalili przedni bibliofilski bigos i dusiołki, w mocniejszej wersji.
Portal Zamość online był patronem medialnym "Leśmianowskiej Ulicy Poetyckiej" autor / źródło: Teresa Madej
dodano: 2017-05-31 przeczytano: 5122 razy.
Zobacz podobne:
Warto przeczytać:
|
|
|
|
