Purpura i świątki w Muzeum Zamojskim

Otwarcie wystawy pt. "Sztuka sakralna ze zbiorów Muzeum Zamojskiego" w Muzeum Zamojskim (18.02.) było wydarzeniem towarzyszącym 13. Międzynarodowym Dniom Filmu Religijnego SACROFILM. Uroczystość przybrała niecodzienny charakter z uwagi na obecność znakomitych gości w purpurze: J. E. ks. arcybiskupa Mieczysława Mokrzyckiego i ks. biskupa Wacława Depo.

Powitania znamienitych gości w progach Muzeum Zamojskiego dokonał Andrzej Urbański, dyrektor Muzeum. Zamysłem organizatorów było zaprezentowanie rzeźby sakralnej ze zbiorów muzeum - 23 sztuk, zakonserwowanych przy wydatnej pomocy finansowej Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kustoszem wystawy i opiekunem sztuki sakralnej w muzeum jest dr Piotr Kondraciuk.

Głos zabrał ks. biskup Wacław Depo, który w swojej wypowiedzi odwołał się do słów ulubionego poety Cypriana Kamila Norwida - "Odczytuj wszystko dobrze i kończ w sobie". Odczytywanie miejsca, czasu i ludzi jest naszym nieustannym zadaniem - powiedział ks. biskup. Wyraził radość ze wspólnoty ludzi w tym szczególnym miejscu i czasie. Chodzi także o odczytywanie tajemnic, których jest się uczestnikiem. Życzył ks. biskup wszystkim umiejętności "przyłożenia oczu i serca" do pamiątek, zgromadzonych na wystawie.

Profesjonalnie do sztuki sakralnej i zgromadzonych na wystawie eksponatów odniósł się dr Piotr Kondraciuk.

Ta sztuka jest bardzo skromna, jak skromna jest ta ziemia na której powstawała. Naznaczona piętnem czasu i dziejów naszej ziemi - wojnami, które niszczyły wszystko. Począwszy od czasów reformacji, które zniszczyły prawie całą sztukę gotycką, po czasy najazdu kozackiego, szwedzkiego, gdzie zaginęła sztuka barokowa (należy pamiętać, że wówczas były drewniane świątynie), po czasy zaborów, gdzie to miasto i kościoły zniszczyli Austriacy, potem dopełnili zniszczeń Rosjanie po Powstaniu Styczniowym.

Sztuka, którą mogliśmy zobaczyć odzwierciedlała historię tej ziemi. Nie znaleźliśmy tam arcydzieł, bo Muzeum Zamojskie prezentuje sztukę, która powstawała tutaj, którą pozostawili ludzie tutaj mieszkający i tutaj tworzący.

Zgromadzona na wystawie kolekcja jest bardzo różnorodna. Zbieranie eksponatów rozpoczęło się w roku 1938, roku tworzenia muzeum. Eksponaty pochodzą przede wszystkim z kościołów: Szczebrzeszyna, Krasnobrodu i Skierbieszowa. Część zbiorów pozyskano w okresie powojennym.

Po 1950 r. nie udało się uzupełnić zbiorów o rzeźbę sakralną, ponieważ kościół zamknął się na przekazywanie dzieł sztuki do muzeów. To był okres stalinowski, zabierano z kościołów wszystko i Kościół postanowił tworzyć muzea diecezjalne, żeby chronić swoje dziedzictwo kultury sakralnej, żeby tego nie przekazywać na niepewny los. Sporo rzeczy udało się jednak uchronić w muzeach w Polsce i poza granicami, za Bugiem.

Dr Piotr Kondraciuk przedstawił krótką charakterystykę zaprezentowanych eksponatów. Najstarsze pochodzą z XVII - anioły ołtarzowe ze Szczebrzeszyna, figura Chrystusa i figura Wniebowziętej.

Kolejne, II połowa XVII - duże figury Apostołów, dobrze rzeźbione, niegdyś w pozłocie i srebrze. Dalsza część kolekcji datowana jest na wiek XVIII. Ten okres jest reprezentowany najpełniej. Na uwagę zasługuje figura św. Bernardyna z kościoła w Radecznicy.

Muzealnicy mają trudne zadanie określenia miejsca pochodzenia rzeźb, ponieważ w XIX w. były one niejednokrotnie przemieszczane, szczególnie z kościołów zakonnych. Do ciekawych rzeźb należą pochodzące z Józefowa starotestamentowe postacie. Rzeźby zaliczane są do stylu określanego ludowym barokiem. Ciekawostką wystawy są krucyfiksy ołtarzowe, świadectwo dawnych czasów.

Wyróżniającym się eksponatem jest centralnie ustawiony feretron, ciekawy ikonograficznie, pochodzący z przełomu w. XVIII i XIX. Scena ikonograficzna ukazuje dwóch zakonników, sztandarowych teologów: dominikanina św. Tomasza z Akwinu i franciszkanina Jana Dunsa Szkota podczas dysputy teologicznej. Płaskorzeźba wykonana jest dłutem dobrego rzeźbiarza.

Feretron był w bardzo złym stanie, porozbijany, zniszczony - po konserwacji stanowi piękne dzieło sztuki.
O tych rzeźbach - podsumował dr Piotr Kondraciuk można mówić wiele. Każda ma swoją historię, choć jeszcze nie do końca rozpoznaną przez historyków sztuki.

* * *

Eksponaty na wystawie, głównie święci wykonani w drewnie na tę wyjątkową okoliczność przywdziali odświętne szaty - świeżo po konserwacji. Sala wystawowa - zwana izbą tylną, w języku muzealników "sakralną" biła blaskiem nowej polichromii z postacią Jezusa Chrystusa. Chwila otwarcia wystawy zdawała się być bardzo nabożna.

* * *

Cała kolekcja rzeźby sakralnej i świątków ludowych (77 pozycji) ukaże się niebawem w Katalogu wydanym przez Muzeum Zamojskie.

* * *

Wystawa "Sztuki sakralnej" czynna w Muzeum Zamojskim do marca br.

Zobacz podobne:
     Zdarzyło się na "Sacrofilmie" / 2012-03-06
     Krzysztof Zanussi "O życiu i śmierci" / 2012-03-05
     "Rozstanie" - irańska opowieść o prawdach uniwersalnych / 2012-03-04
     Sacrofilm: Człowiek w obiektywie Lembryka / 2012-03-04
     "Wymyk" - współczesna przypowieść o Kainie i Ablu / 2012-03-01
     Feliks Falk: Prawda w roli głównej / 2012-03-01
     Widzowie o "Joannie", czyli egzamin z człowieczeństwa / 2012-02-29
     Zainaugurowano XVII edycję "Sacrofilmu" / 2012-02-27
     Ks. Mokrzycki o przesłaniu "Sacrofilmu" / 2012-02-26
     Wydarzenie specjalne Sacrofilmu: Francesca Melandrii z filmem VERA / 2012-02-25
     SACROFILM 2012: Spotkanie z Feliksem Falkiem / 2012-02-24
     Joszko Broda zainauguruje Sacrofilm / 2012-02-22
     Sacrofilm 2012 - program / 2012-02-13
     Dyskusyjny Klub Filmowy w lutym / 2012-01-30
     Inspirujący "Sacrofilm" - podsumowanie XVI edycji / 2011-03-23
     Sacrofilm 2011: Głód 33 / 2011-03-21
     Impresje Marka Stryszowskiego / 2011-03-18
     Sacrofilm 2011: Misteryjny koncert / 2011-03-17
     "Brama" dla Zanussiego / 2011-03-16
     Sacrofilm 2011: Intelektualny spór o rozum i wiarę / 2011-03-14

Warto przeczytać:

[do góry]