Komedia Hemara "Dwaj panowe B." w ZDK

Najwyższej wartości artystycznej prezentem pod choinkę dla zamojskiej publiczności był występ aktorów Polskiego Teatru Ludowego ze Lwowa. Został pięknie opakowany w scenerię klimatów lat dwudziestych XX wieku. W środku znakomita gra aktorów, celne teksty, które bawią, rozczulają do łez i przenoszą do świata przedwojennego kabaretu i ostrej satyry, do świata wolności i radości - Marian Hemar w najlepszym wydaniu. "Dwaj Panowie B." to komedia w trzech aktach - sztuka, którą można było obejrzeć w sobotnie popołudnie w Zamojskim Domu Kultury.

Z programu sztuki: Komedia "Dwaj panowie B." - jest debiutem dramatycznym Hemara. Dramatycznym, lecz nie teatralnym; od paru lat był już Marian Hemar (prawdziwe Jan Marian Hescheles) - filarem programów "Qui pro quo", dostawca piosenek i skeczów, autorem wziętym i popularnym. Tematem swojej pierwszej komedii uczynił więc pisanie i wystawienie komedii, paradoksy przeradzania się życia w sztukę i sztuki w życie. Piszą tą komedię na scenie też debiutanci, panowie literaci: Bertoni - w rolę wcielił się Wiktor Łafarowicz i Gorzeń - w wykonaniu Andrzeja Bowszyka. Lecz to nie oni są tytułowymi dwoma panami B., rzecz jest dużo bardziej złożona. Sztuka kipi od humoru, ma zaskakujące zwroty akcji, świetny tekst, fantastyczne przeplatanki słowne, a przede wszystkim - ten śpiewny, lwowski akcent aktorów - wprost zniewala - można słuchać i słuchać... Premiera sztuki odbyła się w teatrze Polskim w Warszawie 12 lutego 1929 roku w reżyserii Karola Borowskiego; jeszcze w tym samym sezonie teatralnym wystawił sztukę Lwów, Kraków, Poznań i Wilno. Sukces był murowany. Sztuka Hemara "Dwaj panowie B" bawiła ówczesną Warszawę i wszystkie miasta, w których była wystawiana. W "Polskim" komedia - pisał Tadeusz Boy - biła rekordy popularności. Coś z kabaretowej pomysłowości i rozbawienia udzieliło się także aktorom: grająca aktorkę Mulikowską Janina Macherka "doskonale parodiowała styl jednej z heroin", zaś Stanisław Daczyński jako Gorzeń ucharakteryzował się na Hemara - "do złudzenia". Kiedy aktorzy wyszli się kłaniać, publiczność zaczęła wywoływać autora - w rezultacie wyszło dwóch Hemarów. Był to - powiada Boy - "jeden z najciekawszych i najbardziej pouczających teatralnych dowcipów - ponieważ Hemar Stanisława Daczyńskiego był autentyczniejszy, prawdziwszy od swego pierwowzoru, który na scenie wyglądał niby fotografia bez retuszu."

Słowo o Hemarze: Autor, któremu "muzy powierzyły humor Polaków" - niezrównany, niepowtarzalny arcymistrz słowa poetyckiego, fraszkopisarz i kabareciarz - dzisiaj - wielki zapomniany. Był wielkim polskim patriotą odważnie broniącym spraw Ojczyzny. Lwowiak z krwi i kości, bronił swojego miasta w czasie najwyższej próby w 1918 - 1919 roku. Choć bardzo kochał swoje rodzinne miasto i stale za nim tęsknił, w 1925 r. przeprowadził się do Warszawy. Był żołnierzem w czasie II wojny światowej, walczył pod Tobrukiem. Z tego okresu pochodzi słynny wiersz "Modlitwa", zamieszczony w tomie "Dwie Ziemie Święte", o którym Kazimierz Wierzyński napisał: "Z pięknej książki jego bije patriotyzm, żarliwa polskość, szczera i rzetelna. Jest to pamiętnik uchodźcy i śpiewnik żołnierza, pamflet współczesny i elegia o zmarłym wodzu i jest w niej także coś z modlitewnika. Wszystko w książce tej żyje, jest ciepłe - chciałoby się rzec - ogrzane porywczym, lwowskim sercem. Hemar, dziecko miasta, które leży pod Wysokim Zamkiem i jeszcze wyżej, w niezdobytych górach polskiej miłości, okazał się także semper fidelis".

Po wojnie nie wrócił do kraju. Pozostał w Londynie, gdzie w 1946 r. stworzył kabaret, a później teatr polityczno-satyryczny. Od 1951 r. współpracował z Radiem Wolna Europa, gdzie wygłaszał wierszowane komentarze satyryczne do wydarzeń bieżących, bardzo cenione przez słuchaczy z Polski. Atakował w nich zarówno przywary emigracyjnej rzeczywistości, jak i komunistycznej sytuacji kraju. Władze PRL robiły wszystko, by nie tylko wiersze, ale i nazwisko Hemara było ocenzurowane, ponieważ cotygodniowy kabaret na falach RWE przynosił otuchę i pamięć o Lwowie.

Marian Hemar przez całe swoje życie uczył nas miłości do Polski i Lwowa. Bezkompromisowy i do końca wierny prawdzie i sprawiedliwości nie zgadzał się na komunistyczne zniewolenie naszej Ojczyzny. Podkreślał mocno: "Moja gorąca miłość nie może się pogodzić z inną Polską, tylko najlepszą, najszlachetniejszą, najuczciwszą w świecie. (...) Uczyli mnie tej miłości Słowacki, Żeromski i Piłsudski". U schyłku życia dodawał: "(...) Bo jestem Polakiem amatorem, z miłości od pierwszego wejrzenia, a nie z przymusu".

Słowo o teatrze: Polski Teatr we Lwowie, niczym diament w popiele, powstał w sowieckiej rzeczywistości na przełomie 1957-1958. Jego założycielem był Piotr Hausvater, rozmiłowany w literaturze i teatrze, nauczyciel polonista, człowiek światłego umysłu i gorącego serca, skupił wokół siebie zdolnych, wrażliwych młodych ludzi - absolwentów szkół z polskim językiem wykładowym - i razem z nimi zaczął "budować swój wielki teatr". W 1966 roku, po śmierci Piotra Hausvatera, kierownictwo artystyczne teatrem obejmuje Zbigniew Chrzanowski, z bogatym doświadczeniem artystycznym, z dyplomem profesjonalnego reżysera. Reżyser i autor w jednej osobie, uzdolniony muzycznie i plastycznie okazał się w tym teatrze przysłowiowym bratem Anioła z Nieba, zaskarbił sobie szacunek i miłość nie tylko lwowskich Polaków, z uwagi na wartości jakie prezentował na małej scenie siedziby teatru przy ul. Kopernika 42. Początek trzeciego dziesięciolecia przynosi Polskiej Scenie we Lwowie dramatyczne wydarzenia. Rok 1981?W obawie przed szerzeniem się "solidarnościowego bakcyla" sowieckie władze ukraińskie podejmują próbę unicestwienia Polskiego Teatru we Lwowie. Pretekstem jest "szkodliwie patriotyczne" przedstawienie "Wesela" Wyspiańskiego (chwalone w 1969 w Moskwie) oraz? złożenie przez aktorów Teatru kwiatów przed pomnikiem Adama Mickiewicza we Lwowie. Zbigniew Chrzanowski oraz kilkoro aktorów zostają zmuszeni do opuszczenia Lwowa, teatr pozostaje, nie może mieć jednak w nazwie "Polski". Pełna nazwa teatru - Polski Teatr - zostanie przywrócona dopiero w 1993 roku. Sytuacja "internacjonalistycznego" zespołu uległa stabilizacji gdy w 1985 roku kierownictwo artystyczne teatrem objął Walery Bortiakow, Rosjanin, profesjonalny scenograf, rozmiłowany w polskiej kulturze, współpracujący z teatrem i Zbigniewem Chrzanowskim od 1972r. - nad sztukami "Wesele", "Fantazy", "Sen nocy letniej", "Lekarz mimo woli". Na stałe do repertuaru teatru wchodzi wówczas "Zemsta" i "Odprawa posłów greckich". W 1988 roku, z okazji 30-lecia Polskiego Teatru we Lwowie Walery Bortiakow oraz liczni aktorzy zostaną wyróżnieni odznaką "Zasłużony dla Kultury Polskiej". W Gali z okazji 30-lecia Teatru, weźmie udział Zbigniew Chrzanowski. "Zesłaniec", jak powiedzą o nim później żartobliwie jego lwowscy koledzy. Dokładniej - "wygnaniec z raju", z ukochanego Lwowa. W Polsce był cenionym reżyserem, pracował w teatrach Szczecina, Wałbrzycha i Wrocławia. Ale tak naprawdę, jak mówi dzisiaj - nigdy ze Lwowa "nie wyjechał, to Lwów odjechał od niego?".

Teatr po raz pierwszy wyjechał na gościnne występy do Polski w 1993 r. - Łańcut, Rzeszów, a nieco później: Kraków, Wrocław, Cieszyn, Olkusz, Zakopane, Pułtusk i in. Potem był Lubaczów, w czasie pobytu Ojca Świętego w Polsce, grali sztukę jego autorstwa "Przed sklepem jubilera". Podczas oficjalnej wizyty na Ukrainie, Prezydent RP Lech Wałęsa udekorował Zbigniewa Chrzanowskiego - Krzyżem Oficerskim Zasługi RP i Walerego Bortiakowa - Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP. W ostatnim dziesięcioleciu występy Teatru w Polsce są coraz częstsze, to miedzy innymi występ na Rynku Zamojskim podczas Zamojskiego Lata Teatralnego i współpraca z Zamojskim Domem Kultury. Wczytuje się i wsłuchuję w historię Polskiego Teatru Ludowego - zawarły się w niej całe dzieje Lwowa, i ten szczególny czas, gdy zabrakło tam Polaków, zmuszonych po 1945 roku do wyjazdu. Ta znakomita garstka, która pozostała - trwała i trwa jak reduta- by nie pozwolić na wymazanie z mapy miasta, które przed wojna było stolicą duchową i kulturalną Polski. Narodowi potrzebni są poeci, pisarze i satyrycy; równie tak samo potrzebni są artyści i teatr, by wspaniałe wartości zawarte w dziełach nie popadły w niebyt.

Polski Teatr Ludowy ze Lwowa przyjechał ze sztuką na zaproszenie Zamojskiego Domu Kultury w ramach odbywających się w Zamościu, w listopadzie "Dni Lwowa". Żałoba narodowa spowodowana tragedią w kopalni w "Halembie" w tamtych listopadowych dniach nie pozwoliła wówczas na wystawienie tej sztuki. Na początku grudnia artyści dali dwa przedstawienia na Białorusi na zaproszenie Konsulatu Polskiego w Grodnie - jak informuje po spektaklu reżyser sztuki i dyrektor artystyczny Polskiego Teatru we Lwowie Zbigniew Chrzanowski - artysta - legenda. "Tymi występami w Grodnie i Baranowiczach, a teraz w Zamościu zespół kończy rok teatralny. Cieszymy się, że te ostatnie chwile roku spędzamy z publicznością zamojską i te miłe wrażenia wywozimy do Lwowa."

A co mówi o sztuce "Dwaj panowie B." - to humor i pogoda, sztuka, która sprawia przyjemność widzowi i aktorom.. Od czasu premiery w dn. 7.02.2004 roku wystawili ją 16 razy. Pytam o najbliższe plany - w marcu w Warszawie wystawią "Piękną Lucyndę" - także Mariana Hemara, częściej grana a napisana wprost po mistrzowsku - dużo dowcipu. W repertuarze teatru także kolejne sztuki Hemara: "Dawny spór" - rzecz o sporze między Aleksandrem Fredrą a Sewerynem Goszczyńskim, sąsiadach z tej samej lwowskiej ulicy i "Ostatni tren" - dotyczący zarzutu, że nie napisał go Jan Kochanowski. Oprócz tego - chwali się Zbigniew Chrzanowski gramy jednoaktówki Czechowa - "Jubileusz" i "Oświadczyny", a także "Odprawę posłów greckich" i "Zemstę". Z "Kartoteką" Tadeusza Różewicza wystąpili w Rzeszowie na Międzynarodowych Spotkaniach Teatrów Polskich. W planach na 2007 rok Łuck i inne miasta na Ukrainie, gdzie występy przyjmowane są bardzo serdecznie. W przygotowaniach sceny z "Wesela" na rocznicę 100 - lecia śmierci Stanisława Wyspiańskiego. Zbliża się jubileusz pięćdziesięciolecia polskiej sceny we Lwowie - można być przekonanym, że same perełki najlepszych autorów polskich zostaną zaprezentowane publiczności, która zawsze wita serdecznie i owacyjnie aktorów Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie.
Tylko w sobotę w ZDK, jakby trochę zabrakło tej publiczności.
Dlaczego?
Sama nie wiem...może dlatego, że wstęp był wolny...bo przecież nie zawiało.

Zobacz podobne:
     Teatralne zaklęcia / 2011-06-06
     Rozszyfruj teatralny kod / 2011-05-18
     Techniki improwizacji teatralnej / 2009-10-04
     Program 34. Zamojskiego Lata Teatralnego / 2009-05-15
     Zamojskie Premiery Teatralne / 2009-03-31
     Hanna Śleszyńska jako "Kobieta pierwotna" wkrótce w Zamościu / 2009-02-27
     "Zamojskie Premiery Teatralne" dla zespołów amatorskich / 2009-02-18
     Czy uda się odnaleźć polskiego Szekspira? / 2009-02-06
     Niedziela Teatralna: "Och Tośka!" / 2008-12-22
     Uczniowie na scenie. Młodzieżowe Spotkania Teatralne 2008 / 2008-12-08
     "Nieobecni" Sympatycznych Hardkorowców / 2008-12-06
     Niedziela Teatralna: "Cudowna lampa Aladyna" / 2008-12-04
     Młodzieżowe Spotkania Teatralne po raz drugi / 2008-12-01
     Niedziela teatralna ze "Śpiącą Królewną" / 2008-10-31
     Wojciech Pszoniak w monodramie "Belfer" / 2008-09-11
     Wiosna z teatrem- zapraszamy na spektakle / 2008-04-28
     Teatralna wiosna na Kresach  / 2008-04-17
     Finał wojewódzki bez zamojskich teatrów / 2008-04-14
     Wojewódzki Przegląd Teatrów Dziecięcych i Młodzieżowych / 2008-04-06
     Teatry na start / 2008-02-12

Warto przeczytać:

[do góry]