Zamość znajdziemy w życiorysie wielu sławnych osób z wielu powodów: tu się urodzili, uczyli, pracowali lub związali się z naszym miastem poprzez ważne wizyty, jednorazowe bądź wielokrotne. Niektórzy z nich odnotowali świadectwo swojego pobytu i swoje wrażenia/opinie o Zamościu na piśmie. Ponad 40 takich opisów Zamościa zarejestrował Andrzej Kędziora w swojej "Encyklopedii Miasta Zamościa (2012). Wśród nich znajdziemy opinie o naszym Mieście: Bonifacego Vanozziego, sekretarza legata papieskiego z 1596 r. oraz Jerzego Dousy, uczonego holenderskiego z 1598 r., często cytowane przez przewodników turystycznych Zamościa.

Moim zdaniem, najbardziej znanym, bardzo poetyckim opisem Hetmańskiego Grodu jest opis pisarki Marii Dąbrowskiej, która odwiedziła Zamość w 1927 r. i odnotowała: Zamość widać już z odległości dziesięciu kilometrów. Leży na nieco falistych polach, jak broszka z pereł i koralu na złoto-zielonym-szafirowym pasiaku. Z bliska okazał się jeszcze piękniejszy, okazał się tak piękny, że nie umiem słowami wyjawić tego uroku (...).

W 1930 r. ukazał się w "Słowie zamojskim" wywiad gwiazd estrady Sióstr Halama: Zamość zachwycił nas swoim wyglądem. Jest cudny. Po przedstawieniu wyszłyśmy przejść się trochę. Była piękna noc księżycowa. Cały plac Mickiewicza z ratuszem wyglądał jak zaczarowany. Bałyśmy się wprost głośno mówić, żeby nie spłoszyć jakiegoś tajemniczego uroku. Czekałyśmy, że lada chwila zjawią się zakuci w stal rycerze.

Jakże odmiennie wypowiedziała się o Zamościu córka Bolesława Leśmiana - Maria Ludwika Mazurowa (lata 30. XX w.): Miasteczko było zawistne, ponure, niesympatyczne. Pejzaż szary. Przed tą szarzyzną krył się ojciec do ogródka zoologicznego (Wspomnienie o Bolesławie Leśmianie, Lublin 1966).

Przywołam jeszcze jedną ważną opinię o Zamościu malarza Ksawerego Preka z 1825 r.: Wieczorem w świetle księżyca twierdza zdawała się przyjezdnym dekoracją teatralną. Światło księżyca odbijało się o złocone bramy, orły, cynkiem wyłożone wierzchołki słupów, parkanów (...). W obwodzie twierdzy ogródki kwiatowe. Wały fosy okryte świeżą zielonością. Topole i na rogach sterczące działa stanowiły wyraźny kontrast. Forteca podobna do pięknej zalotnej kobiety, zamykającej zdradliwe w sobie serce.

Wśród mieszkańców Zamościa pokutuje wiedza, że nie lubił naszego/swojego miasta, urodzony tutaj, Marek Grechuta. Nie wiemy jednak czy tak było naprawdę ponieważ cytowany Andrzej Kędziora nie zamieścił takiej opinii. Zamieścił jeszcze inne, które świadczą o tym, że Zamość robił ogromne wrażenie na zacnych gościach. Wielu z nich oczarowanych urodą Zamościa, nawet tego przed renowacją, związało się z naszym miastem na wiele lat, chociaż nie był ich miejscem urodzenia ani zamieszkania. W tym gronie odnajdziemy: Jana Machulskiego, Jana "Ptaszyna" Wróblewskiego, Krzysztofa Zanussiego, Janusza Stannego i inne znane postaci.

Zamość w życiorysie mają przede wszystkim tutaj urodzeni i nadal tutaj mieszkający, ale także ci, którzy "wyfrunęli" z rodzinnego gniazda z powodu studiów, podjętej pracy, może za kobietą lub z innego ważnego powodu. Zamość mają także w życiorysie ci, którzy przybyli do Zamościa i aktualnie są tutaj zameldowani. Jakie "wichry" Waszej osobistej/rodzinnej historii przywiodły Was do "Padwy Północy", niedużego miasta w południowo-wschodniej Polsce? Napiszcie o tym.

To właśnie do Państwa kierujemy nasze zaproszenie do udziału w Konkursie Literackim pn. Mój "romans" z Zamościem. W zamyśle nie chodzi nam o romans w potocznie przyjętym rozumieniu lecz o związek z Zamościem wywołujący emocje, a przede wszystkim wspomnienia. Zależy nam na Państwa przeżyciach, wzruszeniach, wrażeniach i wspomnieniach: osób, wydarzeń, uroczystości, jubileuszy - wszystkiego, co dotyczy naszego Miasta lub/i jest z nim związane.

Rok 2012 to rok jubileuszu 20-lecia wpisu Zamościa na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. To znakomita okazja do zarejestrowania obrazu Zamościa sprzed lat, jego widoku, interesujących spotkań i może nawet sensacyjnych zdarzeń.

Jesteśmy ciekawi - jaki był i jest ten Wasz Zamość, widziany z bliska, bądź z pewnej, czasem bardzo dużej odległości. A może wiecie Państwo jaki był Zamość Waszych rodziców, dziadków? Może dysponujecie Państwo kronikami rodzinnymi, pamiętnikami, dziennikami i macie ochotę podzielić się wiedzą tam zawartą z innymi?

Państwa wspomnienia o Zamościu będą miały rangę dokumentu. Prosimy, swoich doświadczeń i wiedzy na temat naszego Miasta nie zatrzymujcie tylko dla siebie. Pozwólcie nam, tym Konkursem Literackim, ocalić je od zapomnienia, ocalić od zapomnienia Zamość lat dziecięcych lub młodzieńczych, ocalić od zapomnienia życie Miasta w jego zwyczajnych aspektach, nie tylko od święta, zachować historie, czasem takie bez szczęśliwego zakończenia, jak to w życiu bywa.

W ten sposób udokumentujemy przemiany naszego pięknego zabytkowego grodu w XX i XXI w. Apelujemy - ożywcie scenerie Miasta sprzed lat kilkunastu, może kilkudziesięciu. To odwołanie do tych z Państwa, którzy wpisaliście się we współczesną historię "Miasta Arkad", zbudowanego na styl włoski, ponad 430 lat temu przez Jana Zamoyskiego, Kanclerza i Hetmana Wielkiego Koronnego.

Bardzo jesteśmy ciekawi Państwa obserwacji Zamościa na przestrzeni lat, który tak bardzo się zmienił. Zachwyca ponownie gości i turystów za sprawą pozyskanych milionowych kwot z Funduszy Unii Europejskiej. Prestiżowym jest także fakt wpisania Miasta w 1992 r. na Listę UNESCO. Jesteśmy głęboko przekonani, że będzie to wzruszający, ponadczasowy dokument, taki jakim stał się dla miłośników historii Zamościa "Efemeros czyli Diariusz prywatny" Bazylego Rudomicza z XVII w.

Zostańcie Państwo bohaterami literackiego eposu z Zamościem w roli głównej. Zostańcie Państwo piewcami i promotorami Zamościa, "Miasta ze snów i marzeń Wielkiego Polaka". Bardzo wierzymy, że jest w naszych Czytelnikach ogromny sentyment do "Padwy Północy". Wierzymy także, że tęsknota zamościan, mieszkających już pod inną szerokością geograficzną, na słowo "Zamość" reagujących pozytywnie, z nutą sentymentu, chlubiących się tym faktem przed znajomymi, mówiących z dumą w głosie: Zamość to Moje Miasto. I nie ma takiego drugiego pod słońcem - rozbudzi w Państwu potrzebę napisania o tym niezwykłym Mieście.

Oczarowany urodą Zamościa, kamieniczek, Rynku, podwórek i sieni, ale także kocich łbów, furmanek, kałuż i błota jest malarz Franciszek Maśluszczak. Podróżując po świecie spotkał tylko jeszcze jedno tak piękne miasto jak Zamość. Andrzej Stasiuk napisał, że Zamość zimą był niejako przywidzeniem. "Zamoyskiemu przyśnił się renesansowy sen, włoska fatamorgana. Miasto idealne na skraju buraczanych pól. Perła odrodzenia wśród zamarzniętych ściernisk. Śródziemnomorski okruch na skraju stepów. Mój kraj". Czy potrafimy tak pięknie mówić i pisać o Zamościu? Sądzę, że "Tak".

Zapraszamy do udziału w Konkursie Literackim Mój "romans" z Zamościem. Szczegóły w [ Regulaminie ].