|
|
 Brylanty śpiewnika narodowego w "Muzealnej"Dzień Odzyskania Niepodległości świętowano wspólnym śpiewaniem z Zespołem Pieśni i Tańca "Zamojszczyzna" w Restauracji Muzealna w Zamościu. W świątecznym "Śpiewniku Towarzyskim" znalazły się piosenki legionowe i żołnierskie - brylanty śpiewnika narodowego. 11.11).
- Nasze piosenki o wojence są przeważnie smutnie uśmiechnięte. O wojnie śpiewa się z rycerską galanterią należną damie i nazywa się ją pieszczotliwie "wojenką", chociaż chłopcy malowani zdają sobie sprawę z okrutnego losu, jaki ona im wyznacza - mówiła, prowadząca doskonale przygotowany koncert, opatrzony znakomitym komentarzem historycznym - Jolanta Kalinowska-Obst, kierownik artystyczny ZPiT "Zamojszczyzna". A świąteczne, patriotyczne śpiewanie rozpoczęto tak:
...Byli rycerze, padli na wojnie, śpią w czarnej ziemi,
Nic im się nie śni. Czasami tylko wracają zbrojnie
I ożywają w żołnierskiej pieśni.
Grupę inicjującą, którą stanowiła piątka solistów: Barbara Rabiega, Monika Hildebrand - w strojach ludowych oraz Krzysztof Kowalczuk, Bolesław Bełz, Mirosław Syc - w mundurach wojskowych, wspierał Wojciech Tybulczuk na akordeonie. Koncert rozpoczęto pieśniami galicyjskimi: "Gdzie ty jedziesz Jasiu" i "Przybyli ułani". Galicja była terenem, na którym jeszcze przed wybuchem wojny powstawały popularne piosenki, niesłusznie uważane potem za legionowe. W rzeczywistości piosenki te tworzono już wcześniej m.in. w szeregach polskich pułków armii austriackiej (Lwowskich dzieci, Krakowskich dzieci i In.) Ten rodzaj twórczości uprawiano jednak przede wszystkim w galicyjskich organizacjach paramilitarnych, które zakładano od 1919 r., czyli w stowarzyszeniach wojskowo-niepodległościowych w Krakowie i Lwowie.
"Przybyli ułani" to pieśń galicyjska z tekstem Feliksa Gwiżdża, melodia ludowa. Piosenka nosiła tytuł "Pieśń czwartego szwadronu". Od 1945 r. drukowano tylko skróconą wersję tekstu. Członkowie "Zamojszczyzny" oraz goście Restauracji "Muzealnej", ze specjalnie przygotowanych śpiewników, odśpiewali jej zapis z 1914 r.
- "Tam na błoniu" to piosenka, która powstała w okresie Powstania Listopadowego w 1830 r. Znana jest pod tytułami: "Ułan i dziewczyna", Ułan na wedecie" i "Piosenka ułańska". Autorem tekstu jest Franciszek Kowalski, a ludowa melodia - prawdopodobnie wcześniejsza. Z tą piosenką związana jest anegdota. W pierwotnej wersji kończyła się ona tekstem: "Lecz gdy zginę w boju snadnie, to buziaczek mój przepadnie. Wierna tobie, na twym grobie ucałuję krzyż". Prawdopodobnie w 1849 r., w zajeździe w Kijowie, dopadł autora tekstu oryginał pułk. Bonawentura Bydłowski i gdy pojadł i popił zwrócił się do Kowalskiego słowami: "W wiesz ty co mój wierszokleto? Prawdę powiem ci serdeńko. Wielka mi sztuka, że twój ułan zginie, a dziewczyna ucałuje krzyż. Sam sobie całuj sereńko, bo ułan wolałby - póki żyje, żywcem od niej dostać całusa".
Pan Kowalski zadumał się głęboko. Dla rozjaśnienia myśli również łyknął gorzałki i napisał później we wspomnieniach takim oto stylem: Więc ja widząc tę niekonsekwencję, a następnie brak plastyczności i pragmatycznego rozwiązania - pozwoliłem sobie do tej piosenki dorobić nowe zakończenie, żeby i ułan i pan Bydłowski byli radzi:
A jak służbę swa porzucę i szczęśliwie z wojny wrócę?
Bądź spokojny, wrócisz z wojny, pocałunek dam.
Anegdotę związaną z pieśnią opowiedziała nam Jolanta Kalinowska-Obst. Zapowiedziano "Jeszcze jeden mazur dzisiaj", przybliżając okoliczności powstawania ułańskich piosenek, których najwięcej pochodziło z okresu Księstwa Warszawskiego i Powstania Listopadowego. Były to piosenki znane, ludowe, pisane przez głośnych poetów, układane w szlacheckich zaściankach i przez pułkowych wierszokletów. Najbardziej znaną piosenką o ułanach był "Ostatni mazur". Do dziewczęcych sztambuchów i panieńskich kantyczek wpisywano romantyczne teksty, w których ułan był "rycerzem bez skazy", zjawiał się na szlacheckim dworku, grzecznie adorował, dziarsko tańczył mazura, prawił czułe słówka i odjeżdżał nagle na spienionym koniku, gdy tylko usłyszał dźwięk trąbki wzywającej na bój. I o takim ułanie najchętniej śpiewano piosenki, taki pozostał w dziewczęcych i kobiecych sercach.
Tekst wspólnie odśpiewanego "Ostatniego mazura" pochodził z 1831 r. Był jeszcze jeden znany i lubiany mazur - "W krwawym polu srebrne ptaszę". Ten blok piosenek ułańskich zakończyła kolejna pieśń galicyjska z gatunku mazurów ułańskich, wychwalających pięknych, sprytnych, rozkochujących w sobie panienki - ułanów. I wybrzmiało radosne "Ułani, ułani".
Zanim rozczuliliśmy się przy "O mój rozmarynie" - padła zapowiedź Jolanty Kalinowskiej-Obst.
- Piosenka ta powstała prawdopodobnie w czasach kampanii napoleońskiej. W latach 1914-1918 była to piosenka niezwykle popularna. Jej popularność wzrastała w okresie międzywojennym za sprawą weteranów, pisarzy i poetów. Edward Słoniewski w 1919 r. napisał patriotyczną książeczkę dla dzieci pt. "Jak to na wojence", której przewodnim motywem jest ta piosenka. Była śpiewana wiele lat przed wybuchem I wojny światowej przez organizacje wojskowe. Ostatecznie tekst piosenki jest dziełem licznych współtwórców i zanim z chropowatej piosenki ludowej stała się ona brylantem w naszym śpiewniku narodowym, szlifowało ten tekst kilka żołnierskich pokoleń.
- Nikt tak dobrze jak Polacy nie znał prawdziwego oblicza "wojenki". Dlatego też większość polskich piosenek nie gloryfikuje wojny, ale nie ma też nienawiści do nieprzyjaciela. Te piosenki o wojence są smutnie uśmiechnięte, i tak też była kolejna piosenka, której tekst powstał w 1917 r. , w 3 pułku piechoty Legionów. A piosenka znana jest po tytułem "Legun na wojence", czyli "Wojenko, wojenko".
Następną wykonaną pieśnią była piękna pieśń "Białe róże", a my znamy ja pod nazwą "Rozkwitały pąki". Około 1918 r. Kazimierz Wroczyński ułożył 3 pierwsze zwrotki, potem dopisano dalsze. Kompozytorem melodii jest Mieczysław Kozar-Słobódzki, popularny w latach 30-tych kompozytor muzyki tanecznej i rozrywkowej.
Tego wieczoru wykonane zostały także utwory poświęcone nie tylko ułanom, także piechocie. Bowiem - jak podkreśliła Pani Jolanta - w pieśniach polskich możemy zaobserwować odwieczny antagonizm: ułani kontra piechota, wojna na rymy. W jednym z mazurów z 1863 r. śpiewano:
Jedzie ułan lasem, krzyknie sobie czasem, idzie piechur bokiem, potrząsa tłumokiem
Ułany - panięta podjedli cielęta, a piechury - rury noszą po nich skóry.
Piechurzy odgryzali się słowami: Zachciało się ułanom wojny, pytali się gdzie jest świat spokojny, gdzie by kule nie świszczały wiele, gdzie by bardzo nie wyły szrapnele...
Kiedy ułani żartobliwie śpiewali, że niejedna panienka za nimi poleci, piechota komentowała tę przechwałkę z goryczą: "Piechur śpi w okopach i śmierć nad nim wieje, a ułan z dziewczyną pierzynę se grzeje" lub: "Moja panno złota, na co ci ułana , kupże sobie kota, moja ukochana...".
W tych rymotwórczych pojedynkach ułani kontra piechota na uwagę zasługuje fakt, że piechota rzeczywiście nie miała tylu popularnych piosenek, co ułani. W XIX-wiecznych piosenkach śpiewało się o ułanach gdyż kawaleria była ulubionym rodzajem broni Polaków. "Chłopcy malowani" mieli swoją legendę, cudny strój, dla nich biły serca dziewcząt i oni nadawali fason polskim wojskom. O piechocie śpiewano najczęściej w gniewnych piosenkach ludowych lub rekruckich. I wreszcie w 1914 r. sprawiedliwości dziejowej stała się zadość i pojawiła się piosenka, która przyniosła satysfakcję chłopcom w szarych mundurach. Rozpoczęła ona również cykl pieśni o piechocie, która odgrywała w obu wojnach światowych rolę decydującą. Tą rewelacyjną, kultową piosenką jest "Piechota".
Następna piosenka - "Legiony" powstała w 1917 r. Za autorów tekstu uważa się Tadeusza Biernackiego i Andrzeja Hałacińskiego. Tekst został napisany do melodii tzw. "Marsza dziesiątego", granego przez kielecką orkiestrę legionową. Wykonanie piosenki pokazało jej piękno i niezwykłą moc.
Na zakończenie koncertu zaproponowano legionową "Pierwszą Kadrową" z tekstem Tadeusza Oster-Ostrowskiego, która powstała w sierpniu 1914 r., kiedy pierwsza kompania kadrowa stworzona w Krakowie przez Piłsudskiego wyruszyła w kierunku Kielc i przekroczyła granicę zaboru rosyjskiego. Kompania ta była zalążkiem polskich sił zbrojnych biorących udział w I wojnie światowej. Kilka miesięcy później z oddziałów strzeleckich (m.in. z I kompanii kadrowej) stworzono I Brygadę, którą dowodził Piłsudski. Wspólne śpiewanie zakończyliśmy pieśnią "Marsz Polonia", najpopularniejszą w okresie I wojny światowej i w latach niepodległości. A potem jeszcze długo śpiewano pieśni ludowe z repertuaru ZPiT "Zamojszczyzna".
Organizatorami pierwszego wspólnego śpiewania z okazji Święta Niepodległości, pomysłu godnego pochwały i naśladowania, byli: Zamojski Dom Kultury i Restauracja Muzealna. Uważamy, że warto kontynuować "patriotyczne wieczory" z pieśnią legionową na ustach - także w innych lokalach Zamościa, gdzie wsparcia muzycznego udzieliłyby zespoły, chóry i muzycy ze Szkoły Muzycznej i Orkiestry Symfonicznej. Muzyków i zespołów - jak powszechnie wiadomo - w naszym mieście dostatek. Teraz tylko apel i zaproszenie do zamościan o włączenie się w przyszłym roku do wspólnego śpiewania z okazji 95. Rocznicy Odzyskania przez Polskę Niepodległości.autor / źródło: Teresa Madej
dodano: 2012-11-14 przeczytano: 4525 razy.
Zobacz podobne:
Warto przeczytać:
|
|
|
|
