|
|
 Pieśni niepodległości w Restauracji "Muzealna"Pieśń żołnierska, legionowa, ułańska "uszła cało", przeżyła zawieruchy wojenne, okupację i ponure lata zniewolenia komunistycznego, kiedy była "piosenką zakazaną". Od 95. lat można ją już śpiewać całym sercem, całą duszą, przywołując wszystkich tych, którzy nieśli ją na ustach na Drodze ku Niepodległości.
W przededniu Narodowego Święta Niepodległości można było pośpiewać pieśni niepodległości wspólnie z Zespołem Pieśni i Tańca "Zamojszczyzna" i z Zespołem Wokalnym "Nie Ten Dzień". Na świętowanie z piosenką z okazji 95. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości zaprosił zamościan i gości Zamojski Dom Kultury i Restauracja "Muzealna" (10.11.).
W "Śpiewniku towarzyskim", przygotowanym na II edycję wspólnego śpiewania, znalazły się piosenki legionowe, żołnierskie i te najbardziej znane. Przemycono kilka mniej popularnych, za to z pięknym tekstem i melodią. Przedsięwzięcie zyskało nowych uczestników. Do inicjatorów wspólnego śpiewania - Zespołu Pieśni i Tańca "Zamojszczyzna" dołączył Zespół Wokalny "Nie Ten Dzień" oraz spore grono zamościan.
- Pomysł na spotkanie pod hasłem "Śpiewnik towarzyski" zrodził się w ubiegłym roku. Pan Piotr Kubina zaproponował, aby "Zamojszczyzna" pośpiewała razem z zamościanami. Chwyciło i mamy nadzieję na kontynuację pomysłu. Dorośli członkowie Zespołu są bardzo chętni i sami dopraszają się takich koncertów. Marzy nam się, jak w Krakowie, śpiewanie duże, na Rynku Wielkim. Choć pora roku nie nastraja, ale przecież w Krakowie to nie przeszkadza - ludzie wychodzą na Rynek i śpiewają. Może w przyszłym roku pokusimy się o realizację tego zamierzenia. Myślałam, aby na zewnątrz restauracji zamontować nagłośnienie, choć wieczorem na Rynku Wielkim jest niewiele osób. Ale gdyby usłyszeli znane pieśni legionowe - to by się zatrzymali i zaśpiewali z nami - rozmarzyła się Jolanta Kalinowska-Obst, kierownik "Zamojszczyzny", która "ubrała" pieśni niepodległości w rodowód.
Koncert rozpoczęła pieśń "Miejcie nadzieję", z liczącym sobie ponad sto lat tekstem Adama Asnyka. Poeta napisał słowa piosenki w 25. rocznicę powstania 1863 roku, muzykę Zbigniew Preisner, przepięknie śpiewał ją Jacek Wójcicki w "Piwnicy pod Baranami". Piosenka to niezwykle przejmujący i wzruszający song. W restauracji "Muzealna" na gitarze zagrał ją Krzysztof Kowalski. Śpiewała "Zamojszczyzna" i nadkomplet gości.
Miejcie nadzieję! Nie tę lichą, marną
Co rdzeń spróchniały w wątły kwiat ubiera
Lecz tę niezłomną, która tkwi jak ziarno
Przyszłych poświęceń w duszy bohatera
(...)Przestańmy własną pieścić się boleścią
Przestańmy ciągłym lamentem się poić
Kochać się w skargach jest rzeczą niewieścią
Mężom przystoi w milczeniu się zbroić (...)
Kolejne pieśni w "Śpiewniku towarzyskim" to pieśni galicyjskie: "Gdzie ty jedziesz Jasiu" i "Przybyli ułani". Galicja była terenem, na którym jeszcze przed wybuchem wojny powstawały pieśni, niesłusznie uważanie potem za legionowe. Piosenki tworzono wcześniej w szeregach polskich pułków armii austriackiej ("Lwowskich dzieci", "Krakowskich dzieci"). Autorem tekstu drugiej piosenki jest
F. Gwiżdż, melodia ludowa. Nosiła tytuł "Pieśni czwartego szwadronu". Od 1945 r. przez wiele lat drukowano tylko skróconą wersję, chórzyści przedstawili jej zapis z 1914 r.
"Tam na błoniu" (inne nazwy to: "Ułan i dziewczyna", "Ułan na wedecie", "Piosenka ułańska") - to dla zamościan piosenka wręcz legendarna z uwagi na jej autora, którym jest Franciszek Kowalski. A napisał ją w Twierdzy Zamość, podczas Powstania Listopadowego i oparł na fakcie autentycznym.
Znana jest też anegdota związana z tą piosenką. W pierwotnej wersji kończyła się ona tekstem: "Lecz gdy zginę w boju snadnie, to buziaczek mój przepadnie. Wierna tobie, na twym grobie ucałuję krzyż". Prawdopodobnie w 1849 r. w Kijowie dopadł autora tekstu oryginał pułk. Bonawentura Bydłowski i gdy popił zwrócił się do Kowalskiego: "A wiesz ty mój wierszokleto? Prawdę powiem ci serdeńko. Wielka mi sztuka, że twój ułan zginie, a dziewczyna ucałuje krzyż, sam sobie całuj serdeńko, bo ułan wolałby póki żyje, żywcem od niej dostać całusa."
Pan Kowalski zadumał się głęboko. Dla rozjaśnienia myśli również łyknął gorzałki i napisał później we wspomnieniach takim oto stylem: Więc ja widząC tę niekonsekwencję, a następnie brak plastyczności i pragmatycznego rozwiązania - pozwoliłem sobie do tej piosenki dorobić nowe zakończenie, żeby i ułan i pan Bydłowski byli radzi: "A jak służbę swą porzucę i szczęśliwie z wojny wrócę? Bądź spokojny, wrócisz z wojny, pocałunek dam."
Najbardziej znaną piosenka o ułanach jest "Ostatni mazur" (tekst z 1831 r.). Do dziewczęcych sztambuchów i panieńskich kantyczek wpisywano romantyczne teksty, w których ułan był "rycerzem bez skazy", zjawiał się w szlacheckim dworku, adorował, prawił czułe słówka, dziarsko tańczył mazura i odjeżdżał nagle na spienionym koniu na dźwięk trąbki wzywającej na bój. W bloku piosenek ułańskich wyśpiewano na kilkadziesiąt głosów: "Jeszcze jeden mazur dzisiaj", "W krwawym polu srebrne ptasze" - słowa W. Pol, muzyka A. Bojarski, powstała w 1830 r. we Lwowie oraz pieśń galicyjską wychwalającą ułanów - "Ułani, ułani malowane dzieci".
Wykonano także niezwykle popularną piosenkę "O mój rozmarynie". Ostateczny tekst piosenki jest dziełem licznych współtwórców i zanim z chropowatej piosenki ludowej stała się ona brylantem w naszym śpiewniku narodowym, szlifowało ten tekst kilka żołnierskich pokoleń. "Wojenko, wojenko" - śpiewali pieszczotliwie "chłopcy malowani", chociaż nikt tak dobrze jak Polacy nie znał jej okrutnego oblicza. Piosenka o wojence smutna i zarazem "uśmiechnięta". I taka też był następna piosenka, która powstała w 1917 r. w 3 pułku piechoty Legionów - "Legun na wojence".
W programie bardziej radosne piosenki: "Pierwsza Kadrowa" z melodią ludową i tekstem T. Oster-Ostrowskiego z sierpnia 1914 r., o pierwszej Kompanii Kadrowej Piłsudskiego, będącej zalążkiem polskich sił zbrojnych walczących w I wojnie światowej, która później weszła w skład I Brygady, dowodzonej przez Piłsudskiego. Autorem popularnej piosenki legionowej "Pobór na dziewczynki" jest R. Soter-Rozbicki, muzyka ludowa.
"Jedzie ułan lasem" to rodzaj ułańskich przekomarzań, które odzwierciedlają odwieczny antagonizm: ułan kontra piechota. To wojna na rymy.
"(...) Jedzie ułan, jedzie podkówki mu brzęczą
piechur za nim bokiem z tornistrą cielęcą (...)
U naszych ułanów jest taka ochota
lepszy wąs ułański, niż cała piechota (...)".
W tych rymotwórczych pojedynkach wygrywali ułani, gdyż kawaleria byłą ulubionym rodzajem broni Polaków. "Chłopcy malowani" mieli swoją legendę. Wreszcie w 1914 r. sprawiedliwości dziejowej stało się zadość i pojawiła się piosenka sławiąca chłopców w szarych mundurach. Marszowa, piękna - "Piechota" nobilitowała rodzaj broni, który odegrał decydującą rolę w obu wojnach światowych.
Kolejna piękna pieśń to "Białe róże", czyli "Rozkwitały pąki" z tekstem K. Wroczyńskiego, który ok. 1918 r. ułożył 3 pierwsze zwrotki, potem dopisano wiele dalszych. Kompozytorem melodii jest M. Kozar-Słobódzki - popularny kompozytor w latach 30-tych XX w. Wykonano także mniej znaną, choć popularną w Legionach, przedwojenną pieśń, która powstała w polskich pułkach austriackich - "Łączko, łączko".
Dwie następne piosenki związane były z Legionami Piłsudskiego. Pierwsza to znakomicie wykonany mazur do tekstu W. Kostki-Biernackiego "Miły Wodzu", zaś druga to znana wszystkim "Pierwsza Brygada" - pieśń I Brygady Legionów Polskich, dowodzonych przez marszałka Piłsudskiego. Przypomnijmy, że autorem i wykonawcą tej pieśni jest pochodzący z Udrycz Andrzej Brzuchal-Sikorski, muzyk, który w 1914 r. wstąpił w szeregi żołnierzy Piłsudskiego wraz z orkiestrą Kieleckiej Straży Pożarnej. Był kapelmistrzem orkiestry 9. pułku piechoty w Zamościu oraz członkiem Orkiestry Włościańskiej Karola Namysłowskiego. Podaje się, że autorem 3 pierwszych zwrotek jest literat pułk. A. Hałaciński, a pozostałych - oficer Legionów T. Biernacki. W latach powojennych pieśń ta uznawana była niemal za hymn państwowy. Dziś jest pieśnią reprezentacyjną Wojska Polskiego. "My, Pierwsza Brygada" w przededniu Dnia Niepodległości wybrzmiała uroczyście i bardzo bojowo.
Na zakończenie części koncertu "Zamojszczyzny" i reszty chórzystów chyba najpopularniejsza piosenka kawaleryjska, której słowa napisał rtm. W. Gilewski, oficer 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich do muzyki kabaretowego szlagieru Kadisz. Śpiewali ją szwoleżerowie przy każdej okazji, i wtedy, gdy im dobrze było, i wtedy, gdy było im źle - "Więc pijmy wino szwoleżerowie".
"Marsz Lwowskich Dzieci" - opiewającym wyjście ze Lwowa 26 lipca 1914 r., w ramach powszechnej mobilizacji, 30 Pułku Piechoty Austriackiej, w którym służyli głównie lwowiacy ("Lwowskie Dzieci"). Anonimowy piechur zachował w pamięci pożegnanie z rodziną i charakterystyczny widok wież kościoła św. Elżbiety oraz "Marsz Polonia" rewelacyjnie wykonano na wielki finał.
Małą scenę "Muzealnej" przejął Zespół Wokalny "Nie Ten Dzień". W ich wykonaniu i miłośników pieśni niepodległości można było usłyszeć na kilka głosów pieśń powstałą w okresie powstania listopadowego (ok. 1830 r.) - "Bywaj dziewczę zdrowe". Prawdopodobnie autorem tekstu jest R. Suchodolski, twórca wielu innych utworów patriotycznych. Kolejno "Ej dziewczyno, ej niebogo" K. Makuszyńskiego, m. in. autora znanego kiedyś powszechnie utworu Maki, zaczynającego się słowami: "Ej, dziewczyno, ej, niebogo, jakieś wojsko pędzi drogą", do której muzykę skomponował S. Niewiadomski. Zespół wykonał także "Pieśń konfederatów barskich" z dramatu "Ksiądz Marek"
J. Słowackiego.
W programie koncertu Zespołu Wokalnego również interpretacja pieśni "Tam na błoniu"
F. Kowalskiego, która cieszyła się szczególną popularnością wśród żołnierzy powstania listopadowego, także w zamojskiej twierdzy. Kolejna pieśń z tego okresu to "Cześć polskiej ziemi". Autorem tekstu liczącego 26 strof, jest F. Frankowski. Melodia została zapożyczona z hymnu angielskiego, w późniejszych latach nową melodię o charakterze fanfarowym napisał S. Surzyński.
I już na zakończenie nieśmiertelna "Rota". Do słów M. Konopnickiej muzykę napisało aż sześciu kompozytorów. Do dzisiaj zachowała swoją żywotność melodia skomponowana w 1910 r. przez F. Nowowiejskiego. "Rota" to jedna z najbardziej znanych pieśni narodowych, którą żołnierz wykonywał w każdych okolicznościach. Tekst zawierał credo polityczne, które wyrażało ówczesne nastroje społeczeństwa. Jeszcze przed wojną stał się hymnem Skautów, później ulubioną chóralną rotą przysięgi Legionów, obecnie ogólną własnością narodu. Do 1918 r. uważany był za nieoficjalny hymn narodowy.
- Dzień Niepodległości to piękne święto i warto je uczcić wspólnym śpiewaniem pieśni patriotycznych, wspaniałą oprawą, tym bardziej, że ZPiT "Zamojszczyzna" bardzo chętnie w tym uczestniczy. To bardzo piękna inicjatywa i zyskuje zainteresowanie. Zespół "Nie Ten Dzień" zgłosił się i dołączył do "Zamojszczyzny". Teksty i melodie są bardzo piękne i romantyczne. Podobało mi się wspólne śpiewanie w ubiegłym roku tym bardziej, że wykonywane są wszystkie zwrotki piosenek, a my w zasadzie znamy tylko pierwszą. Te pieśni, choć traktują o smutnej rzeczywistości wojennej, są bardzo radosne. Gdy słucha się tych pieśni to w sercu jest, tak potrzebna, wielka radość. I budzi się w nas patriotyzm, choć od święta - powiedział Piotr Kubina, współwłaściciel Restauracji "Muzealna.
Rola pieśni patriotycznych, piosenek legionowych i żołnierskich w naszej historii jest nie do przecenienia. To doskonałe źródło poznania odczuć i nastrojów tych, którzy 3 sierpnia 1914 r. poszli "czynem wojennym budzić Polskę do zmartwychwstania". Pieśń powstawała, a potem była śpiewana: w marszu i bitwie, w okopach i przy ogniskach leśnych i oddaje najlepiej klimat tamtych wydarzeń. Jak powiedział marszałek Józef Piłsudski - Można śledzić historię Legionów studiując ich pieśń.
Nasza Niepodległa Ojczyzna potrzebuje teraz zdarzeń łączących nas, więc warto wspólnie śpiewać. W tej pieśni niepodległości jest bowiem duma, werwa, humor, radość - pełna gama nastrojów duszy żołnierskiej, tej duszy oddanej za Ojczyznę. To pieśni zwycięstwa i niepodległości. autor / źródło: Teresa Madej
dodano: 2013-11-13 przeczytano: 4826 razy.
Zobacz podobne:
Warto przeczytać:
|
|
|
|
