19. Sacrofilm: "Przeszłość", czyli prosta skomplikowana historia

Asghar Farhadi, irański reżyser prezentowanej w ramach Sacrofilmu "Przeszłości", znany jest już zamojskiej widowni. Dwa lata temu zachwycił nas "Rozstaniem", dziś powraca filmem równie fascynującym, choć w powszechnej opinii panuje pogląd, iż nic nie dorówna jego oskarowemu poprzednikowi.

A jednak "Przeszłość" zaskakuje. I nie chodzi tylko o to, że film doceniany jest przez krytyków i ekspertów - Złota Palma dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej Berenice Bejo (w roli Marie) na festiwalu filmowym w Cannes, Nagroda Jury Ekumenicznego dla filmu na tym samym festiwalu, ale o walory bliskie każdemu z nas. Fakt, że ks. prof. Marek Lis, ekspert i filmowy rekolekcjonista XIX edycji Sacrofilmu, był członkiem tego jury i jego rekomendacja dla filmu, są tu nie lada atutami.

Dla widzów, którzy wcześniej widzieli filmy irańskiego reżysera, na pierwszy rzut oka to obraz bardzo podobny do innych. Fenomenem jest jednak to, że opowiadana historia z każdą minutą fascynuje i wciąga. Mimo braku efekciarstwa, reżyser w mistrzowski sposób buduje napięcie jak w pierwszoligowym thrillerze. Akcja umiejscowiona w zwykłych pomieszczeniach, sceny powszednie, jak w każdej rodzinie, a tyle zaskakujących i dramatycznych zwrotów akcji, że nic, co wydaje nam się oczywiste na początku, na końcu już takim nie jest.

Sama fabuła jest dość banalna. Do Paryża, po czterech latach przerwy przyjeżdża z Iranu Ahmad. Spotyka się ze swoją jeszcze "żoną", by podpisać dokumenty rozwodowe. Marie, Francuska, jest już w związku z innym mężczyzną Samirem, i to z nim ma wkrótce założyć nową rodzinę. Mieszkają wspólnie z córkami Marie, dorastającą starszą Lucie i młodszą Leą, oraz synem Samira Fouadem. Na pozór to szczęśliwy nowy związek, jednak relacje panujące pomiędzy bohaterami, zostają brutalnie obnażone w konfrontacji z tytułową "przeszłością". Zbuntowana nastolatka nie akceptuje kolejnych wyborów Marie, syn Samira niegrzecznym zachowaniem odreagowuje utratę matki, która po próbie samobójczej leży od ośmiu miesięcy w śpiączce. Wkrótce "były" mąż zostaje wciągnięty przez Marie w próbę rozwiązywania konfliktów pomiędzy Lucie a nowym partnerem matki, wręcz proszony jest o opinię - jak on widzi nowy związek byłej żony.

Nie ma tu jednoznacznego odcięcia od przeszłości, mimo iż już na samym początku filmu główni bohaterowie pokazani są na lotnisku oddzieleni ogromną szybą. Jest za to postawionych kilka bardzo ważnych, uniwersalnych pytań, które znajdują odzwierciedlenie w życiu każdego z nas. Jak żyć w nowych związkach? Jak ułożyć na nowo życie swoje i dzieci? Jak zapomnieć o poprzednim partnerze, gdy brak pewności, że uczucie umarło, czy po prostu nie było dość pielęgnowane? Kolejny związek to także nie jest romantyczna miłość, a więc rodzi się następna wątpliwość, czy rozrachunki z przeszłością poszły we właściwym kierunku? Uniwersalna prawda jest taka, że przeszłości nie da się wymazać, jak tytułowy napis filmu wycieraczkami od samochodu. Wszystko co się wydarzyło wcześniej ma przełożenie na naszą teraźniejszość. Nie można szukać odpowiedzialności za własne czyny i wybory w osobach trzecich, obarczać innych własnym poczuciem winy, jak robią to bohaterowie "Przeszłości".

Reżyser w mistrzowski sposób prowadzi swoich bohaterów. Przez cały czas brakuje im przekonania do tego co robią, szukają uzasadnienia swoich wyborów, czynów, a im dłużej to trwa, tym wątpliwości narastają, a niepewność płynąca z ekranu udziela się widzom. Fahradi ciągle zmieniając tropy akcji, dramat psychologiczny zamienia w thriller, w którym co chwilę następuje negacja, tego co było wcześniej oczywistością, a widz otrzymuje kolejny "policzek". Gdy już mamy pewne wyobrażenie o sytuacji i postawach poszczególnych postaci, wszystko zostaje wywrócone do góry nogami.

I takie właśnie przełożenie na rzeczywistość ma fikcja, którą posłużył się reżyser. W dzisiejszym świecie, gdzie więzy rodzinne i obyczajowe zostały wyraźnie rozluźnione, wielu doświadcza podobnych sytuacji. Coraz więcej jest związków powstających na bazie rozpadu wcześniejszych rodzin, gdzie w imię poszukiwania własnego szczęścia, burzy się to szczęście innym. Takim lustrzanym odbiciem historii podobnych rodzin są dzieci, to one nie mając prawa głosu w wyborach rodziców, najbardziej obciążane są negatywnymi skutkami braku stabilności, niepewności fundamentalnych punktów odniesienia. Dzieci w "Przeszłości" są jakby tłem, ale tłem, które jest kolejnym, niemym bohaterem. Ich doświadczenia i przeżycia, a raczej jeszcze niedojrzałe reakcje na sytuację w jakiej stawiają ich rodzice, potęgują wagę wyborów dorosłych. Często dzieje się tak, że ludzie o dobrych intencjach ciągle kogoś krzywdzą, i zazwyczaj najsłabszych.

Film przytłacza emocjami, czuć to na każdym kroku, mimo iż cała gra aktorska utrzymana jest w bardzo minimalistycznym stylu, a film w swojej prostocie przemyślany w każdej minucie jego trwania. Jest on bardziej "europejski" i łatwiejszy w odbiorze niż irańskie "Rozstanie", a mimo to, nie ma w nim odrobiny komercji. W pełni zasługuje na miano wybitnego kina.

Zamość onLine jest patronem medialnym
XIX Międzynarodowych Dni Filmu Religijnego Sacrofilm

Zobacz podobne:
     SACROFILM wyróżniony w Terni / 2021-11-18
     25. MDFR Sacrofilm: Rozważania o wdzięczności prof. Krzysztofa Zanussiego / 2020-03-04
     25. MDFR: Quo vadis "Sacrofilmie" - rozmowa z ks. Wiesławem Mokrzyckim / 2020-03-02
     25. MDFR Sacrofilm: Inauguracja festiwalu / 2020-03-01
     25. MDFR Sacrofilm: program festiwalu / 2020-02-21
     25. MDFR Sacrofilm: "O wdzięczności w spotkaniach w drodze do jednego Ojca" / 2020-02-21
     25. Międzynarodowe Dni Filmu Religijnego SACROFILM / 2020-02-21
     Zakończenie 24. Międzynarodowych Dni Filmu Religijnego SACROFILM / 2019-03-14
     Inauguracja 24. edycji Sacrofilmu / 2019-03-10
     24.MDFR Sacrofilm: "Mocni nadzieją" / 2019-02-24
     24.MDFR Sacrofilm: O nadziei w spotkaniach w drodze do Jednego Ojca / 2019-02-24
     23. Międzynarodowe Dni Filmu Religijnego SACROFILM - podsumowanie / 2018-02-24
      23. Sacrofilm: Krzysztof Zanussi - bez prawdy żyć się nie da / 2018-02-23
     "Niemiłość" Zwiagincewa zainaugurowała 23. Sacrofilm / 2018-02-19
     23. Sacroflim: Ks. Wiesław Mokrzycki o problemie prawdy / 2018-02-18
     Andrzej Bubeła o 23. Sacrofilmie / 2018-02-18
     23. MDFR SACROFILM - program / 2018-02-06
     23. MDFR SACROFILM: O prawdzie w spotkaniach w drodze do Jednego Ojca / 2018-02-06
     22. Sacrofilm - podsumowanie / 2017-03-13
     22. Sacrofilm: Krzysztof Zanussi - przed przebaczeniem musi być pokajanie / 2017-03-12

Warto przeczytać:

[do góry]